Dieta paleo – co jest z nią nie tak?

Od dziesiątek, może nawet setek lat wiadomo, że wiele chorób powodowanych jest złym odżywianiem. Ta wiedza sprawia, że na całym świecie prowadzi się mnóstwo badań i eksperymentów mających znaleźć tą właściwą, najlepszą dla naszego zdrowia, dietę. W rezultacie tych działań co jakiś czas pojawiają się nowe teorie, które zazwyczaj są mniej lub bardziej niedorzeczne i niewielka ich część wytrzymuje próbę czasu i argumentów. W 1985 roku pierwszy raz pojawił się w mediach publicznych zalążek diety paleo. Opublikowany artykuł sugerował, że nasze choroby przewlekłe wywodzą się z różnicy pomiędzy tym do czego nasz organizm przystosował się w ciągu ostatnich 2 milionów lat, a tym co obecnie w niego wpychamy podczas naszych posiłków. Postulowano powrót do diety opartej na świeżym mięsie (z wybiegu), owocach, warzywach i orzechach. Czy to ma sens?

.

Założenia diety paleo

Dozwolone:
1) Duża ilość mięsa, ryb, jajek i owoców morza
2) Warzywa pomarańczowe, zielone i żółte (nie zawierające skrobi)
3) Owoce i orzechy

Wykluczone:
1) Zboża, fasole
2) Warzywa zawierające skrobię (np. ziemniaki)
3) Nabiał
4) Cukier
5) Olej (poza oliwą z oliwek)
6) Sól

.

Dlaczego akurat ostatnie 2 miliony lat?

No właśnie, dobre pytanie. Ewolucja człowieka trwa o wiele dłużej niż 2 miliony lat. Dlaczego zakładamy, że nasz przewód pokarmowy jest dostosowany do tego co jedliśmy 2 miliony lat temu, a nie 4 miliony, 10, albo 20 milionów lat temu? Fizjologiczne zdolności naszego układu pokarmowego wykształcały się przez cały ten czas. Faktycznie w epoce kamienia łupanego w diecie gatunku Homo zaczęło pojawiać się coraz więcej mięsa (rozwój łowiectwa), ale podczas wcześniejszych 90% lat rozwoju gatunku ludzkiego dieta człekokształtnych opierała się w ponad 95% tylko na roślinach. Do czego w takim razie lepiej przystosowane są nasze organizmy? Do diety roślinnej, czy mieszanej?

.

Czy dlatego jesteśmy tak podatni na choroby serca?

Spożywanie prawie wyłącznie pokarmów roślinnych przez kilkadziesiąt milionów lat rozwoju, mogłoby tłumaczyć podatność współczesnego człowieka na choroby układu krwionośnego. Podczas tego całego okresu człowiek praktycznie nie dostarczał do organizmu cholesterolu, który jest nieobecny w pokarmach roślinnych. Ponieważ jednak pewna ilość cholesterolu jest naszym organizmom potrzebna do prawidłowego funkcjonowania, ciało człowieka musiało się nauczyć wytwarzać cholesterol i go magazynować, i to zrobiło.

A teraz wyobraźmy sobie współczesnego człowieka, którego dieta zawiera jajka, bekon, duże ilości żółtego sera, na każdym kroku kurczak, wołowina i inne produkty bogate w cholesterol. Ludzkie ciało wchłania i… magazynuje zjedzony cholesterol, bo tak się nauczyło. Nic zatem dziwnego, że później zatykają nam się żyły, dostajemy udarów i zawałów serca, a choroby układu krążenia są największym zabójcą rodzaju ludzkiego. Nadmiar cholesterolu sprawia, że nasze ciała sobie z nim nie radzą. Mechanizmy, w które wyposażyła nas ewolucja, działają na naszą niekorzyść.

Gdybyśmy ewoluowali jak mięsożercy, to z pewnością problemu by nie było. Im żyły się nie zatykają, niezależnie od tego ile mięsa, tłuszczu i cholesterolu spożywają. Pies karmiony dzienną dawką cholesterolu o równowartości 500 jajek nadal pozostaje radosnym pupilem, ponieważ ciało psa jest przyzwyczajone do spożywania i wydalania nadmiaru cholesterolu (w końcu psy wywodzą się od wilków, typowych mięsożerców), podczas gdy u roślinożercy niewielka część takiej dawki cholesterolu rozpoczyna już w ciągu kilku miesięcy proces zapychania żył.

.

Dlaczego ewolucja nie dostosowała nas do jedzenia mięsa?

Skoro od około 2 milionów lat mięso jest stałym składnikiem diety człowieka i wiadomo, że jego spożywanie wiąże się z dodatkową dawką cholesterolu, który jest jedną z głównych przyczyn chorób serca, to dlaczego te niekorzystne geny nie są eliminowane w procesie narodzin kolejnych pokoleń rodzaju ludzkiego? Dlaczego geny osób, które umierają na choroby układu krwionośnego, są przekazywane dalej, a z biegiem czasu nie zaczynają dominować geny ludzi, którzy są w stanie dożyć sędziwego wieku?

Ponieważ w tamtych czasach większość ludzi nie dożywała do momentu, w którym choroby serca mogłyby ich zabić. Średnia życia oscylowała w okolicy 25 lat. Największym wyzwaniem było zdobycie dostatecznej ilości pożywienia aby wydać na świat potomstwo i je odchować. Akurat mięso jest znakomitym źródłem energii, więc jeżeli ludzie mieli do niego dostęp, to chętnie z niego korzystali. To głód, mróz, drapieżniki i infekcje zabijały większość ludzi, a nie choroby przewlekłe, dlatego nie było ewolucyjnej potrzeby by się przed nimi chronić.

.

Społeczeństwo wolne od chorób serca w XX wieku?

Okazuje się, że we współczesnym świecie, pomimo tego iż choroby układu krążenia są na pierwszym miejscu wśród przyczyn zgonów, nadal istnieją miejsca na ziemi, gdzie ludzie dożywają sędziwego wieku i nie umierają na zawały serca i udary. W XX wieku w najbiedniejszych rejonach Afryki powstała sieć szpitali misjonarskich, które miały nieść pomoc medyczną najbardziej potrzebującym i najbiedniejszym plemionom Afryki. Po kilkunastu latach działalności i obserwacji dokonano niesamowitego odkrycia. Okazało się, że wśród tych plemion choroba wieńcowa i choroby związane z układem krążenia są dosłownie nieobecne. I nie tylko te choroby. Podobnie cukrzyca, udary, popularne nowotwory, nadciśnienie. Takie same grupy społeczne, u których choroby przewlekłe są rzadkością, odnaleziono również w Chinach.

Czy te plemiona odżywiają się dietą paleo, dominującą w epoce kamienia łupanego? Nie. Okazuje się, że ich dieta jest o wiele bardziej podobna do diety naszych wcześniejszych przodków, tych, którzy żywili się prawie wyłącznie roślinami.

.

Jak nie paleo, to co?

Skąd wiemy, że to kwestia diety, a nie czegoś innego? Może być wiele innych czynników, które wpływają na taki, a nie inny stan rzeczy. Oczywiście z pomocą przychodzą nam badania. Badania prowadzone przez takich pionierów jak Pritikin, Ornish, czy Esselstyn, których wyniki pokazują, że dieta oparta w całości na nieprzetworzonych roślinach nie tylko zapobiega chorobom serca, ale także jest w stanie, u większości pacjentów, wywołać remisję choroby i częściowe oczyszczenie żył. Jako jedyna z dotychczasowo wymyślonych!

Daje do myślenia?

Jeśli wydaje Ci się, że chodzi tylko o przejście na dietę wegańską (czyli wykluczenie produktów zwierzęcych z diety) to przeczytaj pogrubione zdanie jeszcze raz. Kluczowe jest tutaj również słowo NIEPRZETWORZONE (produkty roślinne). To założenie jest zgodne z dietą PALEO, która również wyklucza cukier, sól, oleje, i wszystkie produkty przetworzone, w których są te składniki.

W trosce o swoje zdrowie, pamiętaj również o codziennej aktywności fizycznej. Siedzący tryb życia, jest także jednym z czynników skracających nasze życie.

.

.

[toggler title=”Źródła” ]

D J Jenkins, C W Kendall, A Marchie, A L Jenkins, P W Connelly, P J Jones, V Vuksan. The Garden of Eden–plant based diets, the genetic drive to conserve cholesterol and its implications for heart disease in the 21st century. Comp Biochem Physiol A Mol Integr Physiol. 2003 Sep;136(1):141-51.

M Nestle. Paleolithic diets: a sceptical view. Nutrition Bulletin 25.1 (2000) 43-47.

M Konner, S B Eaton. Paleolithic nutrition: twenty-five years later. Nutr Clin Pract. 2010 Dec;25(6):594-602.

W C Roberts. The Cause of Atherosclerosis. Nutr Clin Pract October 2008 vol. 23 no. 5 464-467.

http://nutritionfacts.org/video/the-problem-with-the-paleo-diet-argument/

[/toggler]

.